| 1 | Əlaqə | |
| 1.1 | Təşkilat | Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi |
| 1.2 | Təşkilatın məsul struktur bölməsi | Sənaye və tikinti statistikası şöbəsi |
| 1.3 | Əlaqə üçün məsul şəxs | Elman Qasımzadə |
| 1.4 | Əlaqə üçün məsul şəxsin vəzifəsi | Şöbə müdiri |
| 1.5 | Əlaqə üçün məsul şəxsin poçt ünvanı | AZ1136, Bakı şəhəri, İnşaatçılar prospekti 81 |
| 1.6 | Əlaqə üçün məsul şəxsin e-poçtu | elman.gasimzade@stat.gov.az |
| 1.7 | Əlaqə üçün məsul şəxsin telefon nömrəsi | +99412 377 10 70 (daxili 2210) |
| 1.8 | Əlaqə üçün məsul şəxsin faks nömrəsi | +994 12 538 24 42 |
| 2 | Metaməlumatların yenilənməsi | |
| 2.1 | Metaməlumatların son təsdiq tarixi | 10.09.2021 |
| 2.2 | Metaməlumatların son yerləşdirilməsi tarixi | 10.09.2021 |
| 2.3 | Metaməlumatların son yenilənməsi tarixi | 27.09.2024 |
| 3 | Statistik təqdimat | |
| 3.1 | Məlumatların izahı | İxrac göstəriciləri hasilat sənayesində fəaliyyət göstərən şirkətlər tərəfindən ixrac olunmuş xam neftin, qaz kondensatının, təbii qazın, səmt qazının, qızıl və gümüşün natural ifadədə həcmini və onların dəyərini xarakterizə edir. |
| 3.2 | Təsnifat sistemi | Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə statistik məlumatların toplanması, emalı və yayılması zamanı Dövlət Statistika Komitəsinin müvafiq qərarları ilə təsdiq edilmiş və Standartlaşdırma üzrə Dövlət Fonduna daxil edilmiş “İqtisadi fəaliyyət növləri təsnifatı (üçüncü versiya)”ndan, “Sənaye məhsullarının statistik təsnifatı, 2019”dan və “Malların Təsviri və Kodlaşdırılması üzrə Harmonikləşdirilmiş Sistemi (HS)”ndən istifadə edilmişdir. Təsnifatların elektron variantları:
https://www.stat.gov.az/menu/5/classifications/
http://e-qanun.az/framework/37035 |
| 3.3 | Əhatə edilən sektor | İxrac üzrə göstəricilərin əhatə etdiyi sektora “Malların Təsviri və Kodlaşdırılması üzrə Harmonikləşdirilmiş Sistemi (HS)”nin “2709 - Bitumlu süxurlardan alınmış xam neft və xam neft məhsulları” bölməsi, “2711- təbii qaz” bölməsi, “7108 - İşlənməmiş və ya yarımişlənmiş, və ya toz şəklində qızıl (platindən qalvanik örtüklü qızıl daxil olmaqla) bölməsi” və “7106 - İşlənməmış və ya yarımişlənmiş, yaxud toz şəkildə gümüş (qızıldan və ya platindən qalvanik örtüklü gümüş daxil olmaqla)” bölməsi üzrə fəaliyyətlər daxil edilir. |
| 3.4 | Statistik anlayışlar və təriflər | İxrac olunmuş sənaye məhsulları üzrə milli və beynəlxalq standartlarda aşağıdakı anlayış və təriflərdən istifadə olunur:
İxrac – ölkənin gömrük ərazisində azad tədavüldə olan malların həmin əraziyə geri qaytarmaq öhdəçiliyi olmadan ölkə ərazisindən çıxarılmasını təyin edən gömrük rejimidir;
Müəssisələr tərəfindən ixrac göstəricilərinə dair təqdim edilmiş məlumatlar gömrük orqanlarında qeydiyyatı aparılmış, lakin gömrük rəsmiləşdirilməsi tam başa çatdırılmamış ixrac olunan məhsulların statistik qiymətləndirilmiş dəyəri nəzərə alınmaqla qeyd edilmişdir. |
| 3.5 | Statistik vahid | Hasilat sənayesi sahəsində fəaliyyət göstərən şirkət, müəssisə. |
| 3.6 | Statistik məcmu | Hasilat sənayesi sahəsində fəaliyyət göstərən şirkətlərin, müəssisələrin toplusu. |
| 3.7 | İstinad zonası | Azərbaycan Respublikası üzrə. |
| 3.8 | Vaxt əhatəliyi | İxrac göstəricilərinə dair məlumatlar 2019-2023-cü illəri əhatə edir. |
| 3.9 | Baza dövrü | Hasilat sənayesi üzrə şəffaflığa dair portalda baza dövrü 2019-cu ildir. Bununla yanaşı, ixrac göstəriciləri üzrə ümumiləşdirilmiş rəsmi statistika məlumatları ilə bağlı Dövlət Statistika Komitəsinin informasiya ehtiyatlarında və statistik nəşrlərində uzun illəri əhatə edən dinamika sıraları mövcuddur. |
| 4 | Ölçü vahidi | Natura ifadəsində olan göstəricilər xam neft üzrə ton, barel; təbii qaz üzrə kub metr; qızıl və gümüş üzrə kq, unsiya ilə, dəyər ifadəsində olan göstəricilər isə manat və ABŞ dolları ilə göstərilmişdir. |
| 5 | Hesabat dövrü | illik |
| 6 | İnstitusional mandat | |
| 6.1 | Hüquqi aktlar və digər razılaşmalar | Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə hesabatlılığın tətbiqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” 2020-ci il 28 iyul tarixli 1114 nömrəli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasında hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə hesabatların davamlı toplanılması və toplanmış hesabatlar əsasında ümumiləşdirilmiş rəsmi statistika məlumatlarının ictimaiyyətə açıqlanması, eləcə də hesabatlılıq sahəsində dövlət orqanlarının (qurumlarının) fəaliyyətlərinin əlaqələndirilməsi Dövlət Statistika Komitəsinə tapşırılmışdır.
“Rəsmi statistika haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə Dövlət Statistika Komitəsinin Azərbaycan Respublikasının icra hakimiyyəti orqanlarından, mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq hüquqi şəxslərdən (onların nümayəndəlik və filiallarından), Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda yerləşən Azərbaycan Respublikasının hüquqi şəxslərindən və Azərbaycan Respublikasının ərazisində fəaliyyət göstərən xarici hüquqi şəxslərin nümayəndəliklərindən, filiallarından, həmçinin Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarından və fiziki şəxslərdən haqqı ödənilmədən, qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq, müəyyən edilmiş qaydada, həcmdə və müddətlərdə dolğun və etibarlı statistik məlumatları almaq hüququ vardır. |
| 6.2 | Məlumatların təşkilatlararası bölgüsü | Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsi "Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi"nin 16-cı və 41-ci maddələrinin və gömrük işi üzrə digər qanunvericilik aktlarının tələblərinə uyğun olaraq dövlət orqanları, hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən gömrük orqanlarına verilən məlumatlardan yalnız gömrük məqsədləri üçün istifadə olunduğunu bildirmişdir. "İxrac göstəriciləri"nə dair məlumatları müəssisələr üzrə təqdim etməmişdir. Bununla əlaqədar müəssisələrin ixrac üzrə məlumatlarının inzibati məlumatlarla tutuşdurulması və yoxlanılması mümkün olmamışdır. |
| 7 | Məxfilik | |
| 7.1 | Məxfilik siyasəti | “Rəsmi statistika haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən rəsmi statistikanın aparılması üçün yığılan, işlənən və məlumatlar bazasına daxil edilən, birbaşa və ya dolayı yolla statistik vahidlərin tanınmasına və beləliklə də, ilkin məlumatların əldə edilməsinə imkan verən hüquqi və fiziki şəxslərin ilkin statistik məlumatları konfidensial sayılır və statistik sirdir. Həmin qanuna əsasən məlumatların açıqlanması yalnız müəssisələrin razılığı ilə həyata keçirilə bilər. Bununla əlaqədar bütün hasilat şirkətlərinə rəsmi müraciət olunmuş, şirkətlər tərəfindən məlumatların açıqlanmasına icazə verilmədiyi halda "Rəsmi statistika haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 16-cı maddəsinin tələblərinə uyğun olaraq həmin şirkət və yaxud aidiyyəti məlumatların Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən ictimaiyyətə açıqlanması mümkün olmamışdır. |
| 7.2 | Məxfi məlumatların işlənməsi | Məlumatlarının açıqlanmasına icazə vermiş şirkətlər üzrə ilkin məlumatların emalı həyata keçirilmişdir. Digər məlumatların, habelə yayılanadək bütün statistik məlumatların mühafizəsi təmin edilmiş, bununla bağlı səlahiyyəti olmayan şəxslərin ilkin məlumatlara icazəsiz girişinin qarşısını almaq məqsədilə zəruri tənzimləyici, inzibati, texniki və təşkilati tədbirlər görülmüşdür. |
| 8 | Yayım (nəşr) siyasəti | |
| 8.1 | Yayım (nəşr) təqvimi | İlkin mərhələdə məlumatların ildə bir dəfə, növbəti dövrlərdə isə daha qısa dövriliklə açıqlanması nəzərdə tutulmuşdur. Bununla bağlı ayrıca yayım təqvimi hazırlanmamışdır. |
| 8.2 | Yayım təqviminə giriş | Yayım təqviminin hazırlanmasına ehtiyac yaranmamışdır. |
| 8.3 | İstifadəçi girişi | Açıqlanması nəzərdə tutulmuş məlumatlar üzrə müvafiq bazaya bütün istifadəçilərin girişi bərabər səviyyədə təmin olunmuşdur. |
| 9 | Yayım tezliyi | İllik |
| 10 | Bərabər giriş və aydınlıq | |
| 10.1 | Mətbu məlumat | Məlumatların yayılması kütləvi informasiya vasitələrinin iştirakı və mətbu məlumat vasitəsilə həyata keçirilir. |
| 10.2 | Nəşrlər | Məlumatların yayılması portal vasitəsilə həyata keçirildiyinə görə ayrıca nəşrin hazırlanması nəzərdə tutulmamışdır. |
| 10.3 | Onlayn məlumat bazası | Məlumatların yayılması portal vasitəsilə həyata keçirilir. |
| 10.4 | Mikroməlumatlara giriş | Məlumatlarının açıqlanmasına icazə vermiş şirkətlər üzrə müvafiq mikroməlumatlara istifadəçilərin girişi təmin edilmişdir. |
| 10.5 | Digər | Məlumatlar bütün istifadəçilər üçün ödənişsizdir. İstifadəçilərin müraciətləri elektron və yazılı formada cavablandırılır. |
| 10.6 | Metodologiya üzrə sənədlər | Dövlət Statistika Komitəsinin 2021-ci il 25 fevral tarixli 01/14s nömrəli Sərəncamı “Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə statistik göstəricilər sistemi” təsdiq edilmişdir. |
| 10.7 | Keyfiyyət üzrə sənədlər | Keyfiyyətə dair sənədlər:
http://www.stat.gov.az/menu/2/quality/
https://www.azstat.org/MetaDataG/ |
| 11 | Keyfiyyətin idarə olunması | |
| 11.1 | Keyfiyyət təminatı | Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə məlumatların və onların istehsal prosesinin keyfiyyətliliyini təmin etmək üçün zəruri prosedurlar həyata keçirilmişdir. Bununla yanaşı, Dövlət Statistika Komitəsində ISO 9001 beynəlxalq standartına uyğun olaraq keyfiyyətin idarə edilməsi sistemi tətbiq edilir, 2013-cü ildə Dövlət Statistika Komitəsində keyfiyyətin idarə edilməsi sisteminin kənar audit aparılmış və həmin ilin avqust ayında ilk dəfə “Rəsmi statistika məlumatlarının istehsalı və yayılması” sahəsində ISO 9001:2008 beynəlxalq uyğunluq sertifikatı əldə edilmişdir. Beynəlxalq standartda 2015-ci ildə baş vermiş dəyişiklikdən sonra keyfiyyətin idarə edilməsi sisteminin bütün sənədləri ISO 9001:2015 beynəlxalq standartının tələblərinə uyğun olaraq yenidən hazırlanmışdır. 2017-ci ilin 09-10 mart tarixlərində aparılmış sertifikatlaşdırma auditinin nəticələrinə əsasən Dövlət Statistika Komitəsinin aparatı və KİS-in tətbiq edildiyi 13 yerli statistika orqanı, 2020-ci ilin 02-06 mart tarixlərində aparılmış təkrar sertifikatlaşdırma auditinin nəticələrinə əsasən Dövlət Statistika Komitəsinin aparatı və KİS-in tətbiq edildiyi daha 17 yerli statistika orqanı, daha sonra 2023-cü ilin 13-17 fevral tarixlərində aparılmış təkrar sertifikatlaşdırma auditinin nəticələrinə əsasən Dövlət Statistika Komitəsinin aparatı və KİS-in tətbiq edildiyi 45 yerli statistika orqanı “Rəsmi statistika məlumatlarının istehsalı və yayılması” sahəsində ISO 9001:2015 beynəlxalq uyğunluq sertifikatına layiq görülmüşdür (https://stat.gov.az/menu/2/quality/az/sertifikat_ISO_9001_2015.pdf).
İldə 1 dəfədən az olmamaq şərti ilə aparatın struktur bölmələrinin və yerli statistika orqanlarının əməkdaşları üçün KİS-ə dair seminarlar təşkil olunur. 2010-cu və 2017-ci illərdə Avropa Statistika Bürosu (Avrostat), BMT-nin Avropa İqtisadi Komissiyası (BMT AİK) və Avropa Azad Ticarət Assosiasiyası (AATA) tərəfindən Azərbaycan Respublikası Milli Statistika Sisteminin Qlobal Qiymətləndirilməsi keçirilmişdir. Ekspertlərin tövsiyələrinə uyğun olaraq bu sahə üzrə təkmilləşdirilmə işləri həyata keçirilməkdədir. |
| 11.2 | Keyfiyyət qiymətləndirilməsi | Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə rəsmi statistik məlumatlar da daxil olmaqla hər il təsdiq edilən “Audit proqramı” əsasında aparatın şöbələrində və KİS-in tətbiq edildiyi yerli statistika orqanlarında daxili auditlər həyata keçirilir. Auditlərin keçirilməsi üçün audit qrupları təşkil olunur və hər bir struktur bölmə üçün fərdi audit planı təsdiq olunur. Audit qrupu audit planına əsasən yoxlamanı həyata keçirir. Dövlət Statistika Komitəsində keyfiyyət aspektlərinin daxili monitorinqi mərkəzləşdirilmiş qaydada səlahiyyətli struktur bölmə (Keyfiyyətin idarə edilməsi və metaməlumatlar şöbəsi) tərəfindən həyata keçirilir və aparılmış auditlərin yekunlarına dair hər il “Rəhbərlik tərəfindən təhlil” sənədi hazırlanaraq rəhbərliyə təqdim olunur. Audit qrupunun üzvləri (auditorlar) hər auditdən əvvəl baş auditor tərəfindən, eləcə də ildə 1 dəfədən az olmamaq şərti ilə təşkil edilən seminarlar vasitəsilə təlimatlandırılır. |
| 12 | Aktuallıq | |
| 12.1 | İstifadəçi tələbatları | Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə rəsmi statistik məlumatlara istifadəçilərin tələbatı yüksəkdir. Bu tələbat da nəzərə alınmaqla Azərbaycan Respublikası Mədən Hasilatı üzrə Şəffaflıq Təşəbbüsünün tətbiqində pilot ölkə olmaqla hasilat sənayesində şəffaflıq (HSŞ) və hesabatlılıq üzrə beynəlxalq səyləri daim dəstəkləmiş, beynəlxalq standartlar əsasında HSŞ üzrə hesabatlılığın təmin edilməsi məqsədilə ölkədə fəaliyyət göstərən xarici və yerli şirkətlərlə sıx əməkdaşlıq edərək lazımi tədbirlər həyata keçirmiş, o cümlədən müvafiq hesabatların hazırlanaraq ictimaiyyətə açıqlığını təmin etmişdir. Bununla yanaşı, son illərdə hesabatlılığı təşviq edən beynəlxalq prinsip və standartlarda hesabatvermə mexanizmlərinin səmərəliliyinin artırılması və daha çevik işləməsi, istifadəçi tələbatının daha adekvat ödənilməsi məqsədilə yeni mexanizmin tətbiqi nəzərdə tutulmuşdur. |
| 12.2 | İstifadəçi məmnunluğu | İstifadəçi məmnunluğu ölçülməmişdir. |
| 12.3 | Dolğunluq | İstifadəçi tələbatı nəzərə alınmaqla məlumatların dolğunluğu üzrə nisbət hesablanmamışdır. |
| 13 | Dəqiqlik və etibarlılıq | |
| 13.1 | Ümumi dəqiqlik | Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsi "Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi"nin 16-cı və 41-ci maddələrinin və gömrük işi üzrə digər qanunvericilik aktlarının tələblərinə uyğun olaraq dövlət orqanları, hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən gömrük orqanlarına verilən məlumatlardan yalnız gömrük məqsədləri üçün istifadə olunduğunu bildirmişdir. "İxrac göstəriciləri"nə dair məlumatları müəssisələr üzrə təqdim etməmişdir. Bununla əlaqədar müəssisələrin ixrac üzrə məlumatlarının inzibati məlumatlarla tutuşdurulması və yoxlanılması mümkün olmamışdır. |
| 13.2 | Seçmə xətası | Məlumatlar seçmə müayinə metodu ilə deyil, başdan-başa metodla, bütün şirkətlərdən toplanmışdır. Bununla əlaqədar seçmə xətasının hesablanmasına zərurət qalmamışdır. |
| 13.3 | Qeyri-seçmə xətası | Məlumatlar seçmə müayinə metodu ilə deyil, başdan-başa metodla, bütün şirkətlərdən toplanmışdır. Bununla əlaqədar qeyri-seçmə xətasının hesablanmasına zərurət qalmamışdır. |
| 14 | Vaxtlı-vaxtında olma və tam vaxtında yerinə yetirmə | |
| 14.1 | Vaxtlı-vaxtında olma | Məlumatların toplanması, emalı və yayılması plana uyğun olaraq həyata keçirilmişdir. |
| 14.2 | Tam vaxtında yerinə yetirmə | Məlumatların toplanması, onların dəqiqləşdirilməsi və yayımı prosesi 3 ay müddətində həyata keçirilmişdir. |
| 15 | Uyğunluq (əlaqələndirmə) və müqayisəlilik | |
| 15.1 | Coğrafi müqayisəlilik | Məlumatlar ölkə üzrə hesablanır. |
| 15.2 | Vaxt üzrə müqayisəlilik | Məlumatların dinamikası 5 illik dövrü əhatə edir. Bununla yanaşı, ixrac göstəriciləri üzrə ümumiləşdirilmiş rəsmi statistika məlumatları ilə bağlı Dövlət Statistika Komitəsinin informasiya ehtiyatlarında və statistik nəşrlərində uzun illəri əhatə edən dinamika sıraları mövcuddur. |
| 15.3 | Sahələrarası uyğunluq | İxrac göstəriciləri üzrə statistik məlumatların xarici ticarət statistikası sahəsi üzrə uyğunluğu məqsədilə müvafiq təhlillər və müqayisələr aparılmışdır. |
| 15.4 | Daxili uyğunluq | Məlumatlarda uyğunsuzluq aşkar edilməmişdir. |
| 16 | Xərc və yük | Məlumatların respondentlər tərəfindən onlayn formada təqdim edilməsi effektivliyin yüksəldilməsi, xərclərin və respondentlərə düşən yükün aşağı salınması məqsədilə məlumatların toplanmasının, emalının və yayımının yalnız elektron qaydada həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. |
| 17 | Məlumatların dəqiqləşdirilməsi | |
| 17.1 | Məlumatların dəqiqləşdirilməsi siyasəti | Məlumatların dəqiqləşdirilməsi hasilat sənayesində fəaliyyət göstərən şirkətlərlə birbaşa əlaqə saxlanılmaqla və yazılı sübutlar əsasında aparılmışdır. Ümumilikdə isə, rəsmi statistik məlumatların dəqiqləşdirilməsi siyasəti Dövlət Statistika Komitəsinin 10.05.2016-cı il tarixli 60/t nömrəli əmri ilə təsdiq edilmiş “Əsas statistik göstəricilər üzrə məlumatlara yenidən baxılması reqlamenti” üzrə aparılır. Bu sənəd ictiamiyyət üçün açıqdır və Komitənin internet səhifəsində statistik nəşrlər bölməsində yerləşdirilmişdir.
https://www.stat.gov.az/menu/6/information_regulations/reg_05_2016.pdf |
| 17.2 | Məlumatların dəqiqləşdirilməsi təcrübəsi | Hesabat məlumatları dərhal yoxlanılmış, səhvlər aşkar edildikdə düzəlişlər aparılmış və bununla bağlı statistik vahidə icrası məcburi olan göstərişlər verilmişdir. |
| 18 | Statistik emal | |
| 18.1 | İlkin məlumatlar | İlkin məlumatlar xüsusi hazırlanmış proqram təminatı əsasında emal edilmişdir. |
| 18.2 | Məlumatların toplanması dövriliyi | Məlumatlar illik dövriliklə toplanılmışdır. |
| 18.3 | Məlumatların toplanması | Məlumatlar yazılı sənəd əsasında qəbul edilmişdir. Növbəti illərdə məlumatların onlayn rejimdə əldə olunması nəzərdə tutulmuşdur. |
| 18.4 | Məlumatlara nəzarət | Hasilat sənayesi də daxil olmaqla, bütün proqram təminatlarına məlumatların daxil edilməsi zamanı tamlığın və ardıcıllığın yoxlanılması məqsədilə məntiqi nəzarətlər tətbiq edilmişdir. Məlumatlar məlumat bazasına daxil edildikdən sonra daxil edilmiş məlumatların yoxlama prosesi həyata keçirilmişdir. Bu zaman məlumatlar xüsusi hazırlanmış nəzarət cədvəlləri vasitəsilə şöbənin əməkdaşları tərəfindən yoxlanılmışdır. |
| 18.5 | Məlumatların ümumiləşdirilməsi | Müşahidə başdan-başa aparıldığı üçün bütün məlumatlar toplanılır və yekun göstəricilər alınır. |
| 18.6 | Düzəlişlər | Emal prosesində aşkar edilmiş uyğunsuzluqların aradan qaldırılması təmin edilmişdir. |
| 19 | Şərh | - |