"Çoxgöstəricili Klaster Sorğusu müəyyən olunmuş sahələr üzrə məlumat boşluqlarının doldurulmasında ölkələrə kömək etmək məqsədilə BMT-nin Uşaq Fondu (UNICEF) tərəfindən hazırlanmışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, 1990-cı ildə Nyu-Yorkda Dünya Uşaq Sammitində dünyanın 71 ölkəsinin dövlət və hökümət başçısının və 88 ölkənin yüksək rütbəli rəsmi şəxsi “Uşaqlar üçün Fəaliyyət Planı və Bəyannamə”ni öhdəlik kimi qəbul etmişdir. Nəticədə, Uşaqlar üçün Milli Fəaliyyət Proqramları ölkələrdə hazırlanmış və həyata keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi Uşaq Hüquqlarına dair Konvensiyanı 1992-ci ildə ratifikasiya etmişdir. Uşaq Hüquqlarına dair Konvensiya ilə bağlı qanun 1998-ci ildə qüvvəyə minmiş və uşaq hüquqları, dövlət orqanlarının öhdəlikləri və həyata keçiriləsi nəzərdə tutulan məsələlər müəyyən edilmişdir.

"UNICEF 30 ilə yaxın bir müddət ərzində MICS sorğularının keçirilməsində böyük təcrübə qazanıb. MICS ən irimiqyaslı sorğu proqramlarından biri olmaqla ötən illər ərzində dünyanın 118 ölkəsində 350-dən artıq sorğu aparılıb. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 14 fevral tarixli 3672 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2018-2025-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında rəsmi statistikanın inkişafına dair Dövlət Proqramı”nın 5.1.3.1-ci yarımbəndinə əsasən ölkədə beynəlxalq müqayisəliliyi təmin edən statistik məlumatların əldə edilməsi məqsədilə Çoxgöstəricili Klaster Sorğusunun (MICS) keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu sahədəki mühüm işlərdən biri 2021-ci il iyunun 8-də Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi ilə UNICEF-in Azərbaycan Respublikasındakı Nümayəndəliyi arasında 2021-2022-ci illəri əhatə edən dövr üçün Birgə İş Planının imzalanması olmuşdur. “Azərbaycan Hökuməti ilə UNICEF arasında 2021-2025-ci illər üçün Əməkdaşlıq Proqramı” çərçivəsində imzalanmış İş Planında MICS sənədlərinin tərcüməsi və milli xüsusiyyətlər nəzərə alınmaqla uyğunlaşdırılması, Dövlət Statistika Komitəsi ilə UNICEF arasında koordinasiyanın təşkil edilməsinə dəstək üçün milli MICS koordinatorunun cəlb edilməsi, MICS sorğusunun həyata keçirilməsinə texniki yardım göstərilməsi sahəsində əməkdaşlıq kimi işlər nəzərdə tutulmuşdur. Daha sonra UNICEF-in Azərbaycandakı Nümayəndəliyi və Dövlət Statistika Komitəsi (DSK) arasında “2022-ci ildə Azərbaycan Respublikasında Çoxgöstəricili Klaster Sorğusunun (MİCS) keçirilməsinə dair Anlaşma Memorandumu” imzalanmışdır.

"Çoxgöstəricili Klaster Sorğusunun təşkilində standart sorğu anketləri və təlimatların ölkələrin tələbatı və imkanları nəzərə alınmaqla milli şəraitə uyğunlaşdırılması mühüm məsələlərdəndir. Bu məsələ ilə bağlı müxtəlif ölkələrin təcrübələri araşdırılmış, standart sorğu anketləri və metodoloji materiallar Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş, hər bir sahə üzrə rəy və təkliflərin bildirilməsi üçün aidiyyəti dövlət qurumlarına tapşırıq verilmiş və dövlət qurumları tərəfindən sorğu anketləri və təlimatlara münasibət bildirilmiş, eləcə də sənədə dair təkliflər təqdim edilmişdir. Seçmənin həcmi ölkə boyunca paylanmış 12320 ev təsərrüfatından ibarətdir və sorğu anketləri vasitəsilə ev təsərrüfatları, 15-49 yaşlı qadınlar, 5 yaşadək və 5-17 yaşlı uşaqlar barədə məlumatların toplanması nəzərdə tutulmuşdur. Sorğu Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonu istisna olmaqla ölkənin bütün ərazisini əhatə edəcəkdir. MICS-in icrası ilə bağlı ötən müddət ərzində seçmə plan hazırlanmış, seçməyə düşmüş klasterlər üzrə xəritələr yenilənmiş, ev təsərrüfatları üzvlərinin siyahıları tərtib edilmiş və CAPI proqramının sorğu anketinə uyğunlaşdırılması işləri aparılmışdır.

"MICS-in keçirilməsində məqsəd ölkədə ana və uşaqların sosial rifah vəziyyətinin, insan inkişafının qiymətləndirilməsi və Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri ilə müəyyən edilmiş hədəflərə çatmanın ölçülməsi üçün beynəlxalq müqayisəliliyi təmin edən statistik məlumatların əldə edilməsidir. Bundan başqa sorğunun keçirilməsində məqsəd növbəti illər üzrə dinamikanın inkişaf istiqamətlərini müəyyənləşdirmək, Azərbaycanda monitorinq sisteminin yaxşılaşdırılmasına yardım etmək və onun tərtibi, həyata keçirilməsi və məlumatların təhlilinə dair bilik səviyyəsinin artırılması olmuşdur. MICS əhalinin, o cümlədən uşaqların həyat keyfiyyətini xarakterizə edən dezaqreqasiya olunmuş statistik məlumatların əldə olunmasına hədəflənmişdir. Ölkəmizdə keçiriləcək Çoxgöstəricili Klaster Sorğusu əsasında 137 göstərici üzrə məlumatların əldə edilməsi təmin olunacaqdır. Bu göstəricilərə qidalanma, ev-məişət şəraiti, səhiyyə xidmətləri, fiziki və zehni imkişaf, nikah vəziyyəti, ana və uşaqlar və digər məlumatlar daxildir. Bundan başqa uşaqların (7-14 yaşlı uşaqlar) təməl öyrənmə bacarıqları, uşaq və böyüklərin həyati funksiyaları, uşaqların boy və çəkilərinin ölçülməsi, suyun keyfiyyəti və duzun yodluluğu, sosial transferlər, təmiz yanacaq və texnologiyalardan istifadə, viktimizasiya kimi geniş spektrli mövzular üzrə çox sayda göstəricinin qiymətləndirilməsinə imkan yaranacaqdır. MICS digər önəmli demoqrafik, sağlamlıq və sosial-iqtisadi sorğularla yanaşı inzibati mənbələrdən və siyahıyaalmalardan əldə olunan məlumatları tamamlamaq üçün əlverişli mövqedən çıxış edir və MICS əsasında 33 DİM göstəricisi üzrə məlumatların əldə edilməsi mümkün hesab olunur. Azərbaycanda MICS əsasında 21 DİM göstəricisi üzrə məlumat istehsalı təmin olunacaqdır və bu göstəricilərin 13-ü milli prioritet kimi seçilmiş göstəricidir. MICS “İnsan İnkişafı İndeksi”, “Gender İnkişafı İndeksi” və “Çoxölçülü Yoxsulluq İndeksi” reytinq göstəricilərinin hesablanması üçün məlumat mənbəyidir. Bu indekslər uzun və sağlam ömür, bilik səviyyəsi, layiqli yaşayış standartları komponentləri əsasında hesablanır.

"2023-cü ilin may-iyul aylarında keçiriləcək sorğunun ev təsərrüfatları və demoqrafik məsələlər üzrə məlumatları təmin edən milli səviyyədə keçirilən reprezentativ seçmə tədqiqatın olması planlaşdırılmışdır. Respublikamızda belə sorğuların keçirilməsi əhalidə sosial-iqtisadi və demoqrafik dəyişikliklərin baş vermə meyillərinin öyrənilməsi və BMT-nin qəbul etdiyi Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərindən irəli gələn vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün zəruri şərtlərdən biridir. Uşaqların sayı və ailə qurmaqla bağlı yanaşmalar, ailədə uşaqların arzuolunan, uşaq doğulmasını məhdudlaşdırmaq və ya intervallaşdırmaq niyyəti, eləcə də ailə planlaşdırılması xidmətlərinə tələbat haqqında vacib məlumatlar məhz MICS kimi sorğular vasitəsilə əldə edilir. Sorğu vasitəsilə əldə olunacaq nəticələr demoqrafik məlumatların yenilənmiş göstəricilərini əldə etməyə imkan yaradacaqdır. Eyni zamanda sorğunun yekunları demoqrafik göstəricilərin yeni məlumat bazasının formalaşması və yeni strategiyaların işlənib hazırlanması baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bəzən ev təsərrüfatlarında zamanla baş verən sosial-demoqrafik dəyişiklər dövlət qurumlarının inzibati reyestrlərində gec qeydə alındığından MICS-in həyata keçirilməsi real vəziyyəti aşkara çıxarmaq üçün zəruri hesab olunur. Xüsusilə inzibati məlumat mənbələrinin tam adekvat olmadığı ölkələrdə MICS və ev təsərrüfatları haqqında sosial-demoqrafik məlumatları əhatə edən sorğular mühüm məlumat bazası sayılır. Əhalinin, xüsusilə ana və uşaqların sağlamlığının qorunması və ev təsərrüfatlarının həyat şəraitinin qiymətləndirilməsi məqsədilə zəruri məlumatları əhatə edəcək demoqrafik göstəricilər əhali ilə bağlı məlumat bazalarının zənginləşdirilməsinə öz töhfəsini verəcəkdir. Sorğu üzrəəldə olunacaq fərdi məlumatların konfidensiallığına zəmanət verilir və onlardan yalnız ümumiləşdirilmiş şəkildə istifadə ediləcəyinə dair ev təsərrüfatlarının üzvlərinə bildirilir. Qeyd etmək lazımdır ki, sorğunu aparan şəxslər məlumatların toplanmasında müstəsna rol oynayır və fəaliyyətin yekun nəticəsi, sorğunun uğuru onların sorğuları nə dərəcədə yaxşı aparmasından asılıdır. Sorğunun keçirilməsi kompüterin (CAPI - Kompüter Dəstəkli Fərdi Sorğu) köməyi ilə icra olunduğundan statistik bacarıqlara sahib kadrların seçimi və sorğu anketlərinin doldurulması ilə bağlı təlimatlandırma işlərinin aparılması artıq həyata keçirilmişdir.